مقایسه‌ی تصویر زن در هنر دوره‌ی صفوی و قاجار (نمونه مورد پژوهش: نگارگری)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد باستان شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 استادیار گروه باستانشناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان، همدان، ایران.

3 دانشجوی دکتری باستان شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان، همدان، ایران.

4 دانش آموخته کارشناسی ارشد باستان شناسی، دانشکده مرمت و حفاظت، دانشگاه هنر اصفهان، ایران.

10.22080/jiar.2020.3091

چکیده

کاربرد نگارگری بهعنوان عنصری تزئینی در بناها و نسخ خطی برای انتقال پیامی خاص، همواره اهمیّت داشته است. با بررسی نگارگری، میتوان به مسائل اجتماعی، سیاسی و فرهنگی هر دوره پی برد. از مواردی که در بررسی نقاشیها میتوان مورد توجّه قرار داد تصویر زنان است.
هدف از پژوهش حاضر مطالعه‌ی نقوش زنان در دوره‌های صفوی و قاجار با تکیه بر نگارگری این دو دوره است؛ که در این راستا با توجّه به موضوع مورد نظر روش توصیفی انتخاب گردید و گردآوری اطّلاعات از طریق مطالعات اسنادی و کتابخانه‌ای صورت پذیرفت. بدین منظور با مقایسه‌ی نقاشی‌های دو دوره به شیوه‌ی تطبیقی- تحلیلی نتایج پیش رو حاصل شد: الف) در دوره صفوی تمایز چندانی میان نقش زن و مرد در مشاهده نمی‌شود؛ در مقابل در دوره قاجار و در اثر روند غربی شدن، به ویژگی‌های زنانه‌ی پیکره‌ها بیشتر توجّه شده و نگاه جنسیتی به زن در آثار این دوره قابل تشخیص است. ب) در دوره‌ی­ صفوی زنان معمولاً دارای پوشش قابل قبولی هستند امّا از دوران قاجار به بعد به علّت نفوذ غرب و کمرنگ شدن تعالیم مذهبی در بین هنرمندان حجاب به عنوان یک سنّت مذهبی و فرهنگی کم‌رنگ می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Comparing the image of women in Safavid and Qajar Art (Case study: Miniature paintings)

نویسندگان [English]

  • Faezeh Rezaei 1
  • Reza Nazari Arshad 2
  • Sareh Tahmasbizadeh 3
  • Farnaz Asqarkafi 4
1 Graduate Master of Archaeology, faculty of Literature and Humanities.University of Tehran, Tehran, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Archaeology, Faculty of Literature and Humanities, Islamic Azad University, Hamadan Branch, Hamadan, Iran.
3 PhD Student in Archaeology, Faculty of Literature and Humanities, Islamic Azad University, Hamadan Branch, Hamadan, Iran.
4 Faculty of Restoration and Conservation, Isfahan University of Arts, Iran.
چکیده [English]

Miniature paintings have always played an important role in the decoration of buildings and manuscripts, in order to deliver a special message. By studying the miniature paintings, we can discover social, political and cultural issues in each period. One of the topics in miniature paintings that we can put to consideration is the image of women. The purpose of this article is to study the image of women in Safavid and Qajar era based on miniature paintings; In this context, descriptive analysis was chosen as research method and all the information was gathered by studying the documents and desk study. The comparison of the image of women in the Safavid and Qajar miniature paintings was accomplished by comparative-analytical method: A) In the Safavid era, there is no difference between the image of men and women; On the contrary in the Qajar era, as a result of Westernization, the feminine features of the figures has been put to consideration and the sexism attitude towards women is reflected in the paintings of this era. B) In the Safavid era, women have an acceptable hijab but due to the Westernization and the fading religious practices in the Qajar era, hijab as an religious norm was less considered.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Miniature Paintings
  • Image of Women
  • Qajar era
  • Europe Effect