گونه ‏شناسی، طبقه‏ بندی و گاه‌نگاری پیشنهادی سفال‏ های آبی و سفید منطقه‏ ی برخوار (شمال شهر اصفهان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه باستان شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 دانشیار پژوهشکده باستان شناسی، وزارت میراث فرهنگی و گردشگری، تهران، ایران.

3 دانشجوی دکتری باستان شناسی، دانشکده مرمت و حفاظت، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران.

10.22080/jiar.2020.3094

چکیده

یکی از مهمترین یافته‏های فرهنگی در محوطه‌های باستانی دوران اسلامی، سفال است. در این میان، گونه‌ی سفالی آبی و سفید، با توجّه به شاخصه‌های هویتی و میانگین کمی پراکنش‌اش، از ارزش مطالعاتی بالایی برخوردار بوده و در تحلیل باستان‌شناختی محوطه‌های قرون میانه تا قرون متاخر اسلامی نقشی موثر دارند. روند تولید این گونه‌ی سفالی در ایران از حدود قرن سه و چهار هجری آغاز شده و در ادامه با اعمال تغییراتی تا  قرون متاخر ادامه می‏یابد.
طی بررسی باستان‏شناختی انجام شده در منطقه‌ی برخوار در سال 1390 به سرپرستی سعید امیرحاجلو، تعداد 136 محوطه‌ی اسلامی (کاروانسرا، روستا، قلعه و ...) شناسایی گردید. در میان گونه‌های سفالی مشهود در این محوطه‌ها، سفال گونه‌ی آبی سفید نیز به چشم می‌خورد که پژوهش حاضر سعی بر آن دارد تا با بررسی فاکتورهای فنی و هنری موثر در تولید 155 قطعه‌ی ثبت شده از این گونه در بانک اطلاعاتی بررسی مذکور، ضمن طبقه‌بندی و گونه‌شناسی آنان  امکان دستیابی به اهدافی نظیر تعیین بازه‌ی زمانی تولید و استفاده از گونه‌ی سفالی آبی و سفید در منطقه‌ی برخوار و بررسی وارداتی یا بومی بودن این گونه را مهیا نماید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Typology, Classification and Suggested Chronology of the Blue and White Potsherds in the Barkhar Area (North of the Esfahan)

نویسندگان [English]

  • Mohammad Esmaeil Esmaeil jelodar 1
  • Mohammad Mortezaei 2
  • Zahra MalekpoorShahraki 3
1 Associate Professor, Department of Archaeology, Faculty of Literature and Humanities, University of Tehran, Tehran, Iran.
2 Associate Professor of Archaeological Research Institute, Ministry of Cultural Heritage and Tourism, Tehran, Iran.
3 PhD student in Archaeology, Faculty of Restoration and Conservation, Isfahan University of Arts, Isfahan, Iran.
چکیده [English]

One of the most important findings in the excavated sites of the Islamic era are pottery. Among them, the blue and white pottery, due to their abundance, especially through the Islamic Middle Ages to the late Medieval, are very significant. Some researchers believe that the production of this type of pottery in Iran, had been a continuous trend from the third and fourth centuries AH till the late Islamic era and with the minimum changes in style. 
In many excavations of the Islamic sites, numerous wares of this type has been obtained. Notably, the Collection of Sheikh Safi Ardabili, Museum of Chehel Sotoon, Reza Abbasi Museum and the Museum of Glass and Ceramics in Tehran, hold a number of these wares.
Archaeological survey carried out in 2011 at Borkhar headed by Hajeiloo identified 136 ancient sites in which, among other types of pottery, the blue and white pottery shards were obtained. This article is allocated to epistemology, classification, chronology and analysis of this type of pottery in Borkhar region. Exclusively, we have studied 155 pieces of the blue and white porcelain of the Borkhar pottery database.
This research seeks to examine the typology, chronology, motifs, composition and color range of these wares, and also tries to locate and categorize the production centers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Isfahan
  • Plain Barkhar
  • Blue and White Pottery
  • Islamic Archeology