تحلیل فضایی و مدل‌سازی محوطه‌های دوران اسلامی شهرستان خنج با استفاده از تحلیل ترکیبی AND-GIS

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته دکتری باستان‌شناسی دوران اسلامی

2 دانشیار گروه باستان‌شناسی دوران اسلامی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری

10.22080/jiar.2021.21743.1007

چکیده

در تفکر نوین جامعة علمی و دانشگاهی، کاربردی کردن علوم و هدایت آن به سمت رفع نیازهای اساسی جامعة از اهم وظایف به‌شمار می‌آید. شناسایی پدیده‌های باستانی به کمک علوم مکانی نظری GIS منجر به شناسایی چگونگی استقرار هر یک از پدیده‌های انسانی در گذشته می‌شود. هدف اصلی پژوهش مدل‌سازی مکانی جهت تحلیل و توزیع مکانی محوطه‌های اسلامی شهرستان خنج است. این پژوهش از نظر هدف بنیادی و از نظر روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه‌ای و داده‌های باستان‌شناختی است. شاخص‌های منتخب در دو مرحله از طریق مطالعه سوابق (طرح‌های تحقیقاتی، کتب، ...) و بهره-گیری از آراء خبرگان گردآوری شده است، با روش دلفی ادغام گردیدند. 14 شاخص در این بخش شناسایی شدند و در ادامه برای شناسایی میزان اثرگذاری شاخص‌ها و معیار‌ها بر همدیگر و رتبه‌بندی از مدل تحلیلی ترکیبی Anp-Dematle بهره گرفته شده است.در انتها به‌وسیله نرم‌افزار GIS و استفاده از تحلیل فازی همپوشانی گردیدند؛ نتایج تحقیق نشان می‌دهد؛ معیار عرض جغرافیایی (a3) با میزان اثرگذاری 0.120 اثرگذارترین شاخص و پس از آن معیارهای شیب (c3) و ارتفاع (b1) با میزان اثرگذاری 0.118 و 0.117 در رتبه‌های بعدی قرار دارند. نتایج منتج از تحلیل شاخص‌های 14‌گانه در محیط نرم‌افزار ArcGIS مؤثر در تعیین پراکنش فضایی نقاط 93‌ گانه باستان‌شناسی نشان می‌دهد که دوری و نزدیکی به آب، خاک مناسب، ارتفاع مشخص از دلایل شکل‌گیری استقرارها در این شهرستان است. وابستگی به سه ویژگی مهم یعنی؛ آب، خاک مناسب برای کشاورزی و ارتفاع مناسب از مهم‌ترین دلایلی است که استقرارگاه‌های این منطقه را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Spatial analysis and modeling of Islamic period sites in Khanj city using combined AND-GIS analysis

نویسندگان [English]

  • Moslem rezaiee 1
  • Mohammad Mortezayi 2
1 ..
2 .
چکیده [English]

In the modern thinking of the scientific and academic community, applying the sciences and guiding them towards meeting the basic needs of the society is one of the most important tasks. Identification of ancient phenomena with the help of GIS theoretical spatial sciences leads to the identification of how each of human phenomena was established in the past. The main purpose of the study is spatial modeling for spatial analysis and distribution of Islamic sites in the city of Khanj. This research is basic in terms of purpose and descriptive-analytical in terms of research method and is based on library studies and archaeological data. The selected indicators were collected in two stages through the study of records (research projects, books, ...) and using the opinions of experts, were integrated by Delphi method. 14 indicators were identified in this section, and then the Anp-Dematle hybrid analytical model was used to identify the impact of the indicators and criteria on each other and to rank them. Finally, they were overlapped byGIS software and using fuzzy analysis; The research results show; Latitude criterion(a3) ​​with the effect of 0.120 is the most effective index, followed by slope (c3) and height (b1) with the effect of 0.118 and 0.117.The results of the analysis of 14 indicators in the ArcGIS software environment effective in determining the spatial distribution of 93 archaeological sites show that the distance and proximity to water, suitable soil, a certain height are the reasons for the formation of settlements in this city.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Modeling
  • Spatial distribution
  • Archeology of the Islamic era
  • Khanj city
  • GIS