جایگاه هنر شیعی در تبیین مفاهیم و ارزش های معماری آرامگاهی دوره صفویه ( مطالعه موردی: مقبره خواجه ربیع مشهد)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه باستانشناسی دانشگاه بیرجند

2 گروه باستانشناسی دانشگاه مازندران

10.22080/jiar.2022.22488.1018

چکیده

آرامگاه خواجه ربیع یکى از با شکوه‏ترین بناهاى شیعی دوره صفوى در معمارى اسلامى است که در سایه حمایت مستقیم و با فرمان شاه عباس صفوی در تاریخ 1017 ه .ق احداث شده است. این بنا با ویژگی های معماری صفوی با نمایی هشت ضلعی، گنبد دوپوش، کاشیکارى، تلفیق آجر و کاشى، گچبری هاى رنگى، نقاشی ها، کتیبه‏ها و حجارى‏هاى سنگى شکل گرفته است. هدف از این نوشتار مطالعه نقوش و تزئیناتی است که وجود آن ها نشان دهنده تفکرات شیعی در ساخت آرامگاه خواجه ربیع مشهد و یافتن رابطه ای معقول بین معماری و تزئینات این بنا با تکیه بر مذهب تشیع می باشد. این پژوهش درصدد پاسخگویی به این سوال است که اندیشه ها و باورهای شیعی چه تأثیراتی بر بنای خواجه ربیع مشهد و هنرهای کاربردی به کار رفته در آن گذاشته است؟ روش تجزیه ‌و تحلیل نتایج حاصل از داده‌های این پژوهش کیفی (توصیفی-تحلیلی) است و جمع آوری اطلاعات از طریق مطالعات کتابخانه ای و تحقیقات میدانی صورت گرفته است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که نقوش هندسی و انتزاعی، نقوش جانوری و کتیبه های نوشتاری همگی دارای مفاهیم نمادین همراه با بار معنایی منبعث از تفکرات شیعی می باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The place of Shiite art in explaining the concepts and values of Safavid tomb architecture (Case study: Tomb of Khajeh Rabi in Mashhad)

نویسندگان [English]

  • ali zarei 1
  • marziyeh faryabi 2
1 Department of Archeology, university of Birjand
2 Department of Archeology, University of Mazandaran
چکیده [English]

The tomb of Khajeh Rabi is one of the most magnificent Shiite buildings of the Safavid period in Islamic architecture, which was built in the shadow of direct support and by the order of Shah Abbas Safavid in 1017 AH. This building has been formed with the features of Safavid architecture with an octagonal view, a double-domed dome, tiling, a combination of bricks and tiles, colored bedding, paintings, inscriptions and stone carvings. The purpose of this article is to study the designs and decorations whose existence reflects Shiite ideas in the construction of the tomb of Khajeh Rabi in Mashhad and to find a reasonable relationship between the architecture and decorations of this building based on the Shiite religion. This research seeks to answer the question that what effects have Shiite ideas and beliefs had on the building of Khajeh Rabi of Mashhad and the applied arts used in it? The method of analysis of the results obtained from the data of this research is qualitative (descriptive-analytical) and data collection has been done through library studies and field research. The results of this study show that geometric and abstract motifs, animal motifs and written inscriptions all have symbolic meanings along with semantic loads derived from Shiite thought.

کلیدواژه‌ها [English]

  • sheykh rabi
  • ART