گونه شناسی آبگینه‌های مصر و مقایسه آن با نمادها،نقوش و تزئینات ظروف شیشه ای ایران ( قرون ۵ و ۶ هجری قمری)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه باستان شناسی، دانشکده معماری و هنر، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

2 گروه باستان شناسی دانشگاه بوعلی سینا

10.22080/jiar.2023.22828.1023

چکیده

هنر آبگینه در قرون 5و6 ه.ق چنان رشد نمود که به عنوان عصر شکوهمند تاریخ شیشه گری مصر و ایران همواره از آن نام برده می‌شود. مصنوعات شیشه‌ای این دوره از نظر تنوع تزئینات منجمله تراش‌های (خطی، قابی و برجسته)، میناکاری و نقاشی زرین فام رشد بی‌نظیری نمود. نقاشی با طلا نیز در بین هنرمندان این دوران مرسوم شد که نمونه‌های آن از فسطاط بدست آمده است. هنرآبگینه این دوران از نظر تنوع محصولات انواع ظروف تنگ، جام، گلدان، فنجان، ابریق، چراغ و حتی قطعات شطرنج را در برگرفته است. این تحقیق به روش تطبیقی – تاریخی با استناد به منابع کتابخانه‌ای همراه با رویکردی تحلیلی انجام شده است و در پی پاسخ به این سوالات اساسی است که آیا بررسی نقوش آبگینه‌های قرون ۵و۶ ه. ق می‌تواند اشتراکات و یا افتراقات این هنر در دو سرزمین‌های مصر و ایران را مشخص نماید؟ آیا تشابهات موجود در میان نقوش این هنر در دو سرزمین نشان دهند اثر تجارت گسترده آن با مناطق همجوار می‌باشد؟ در این بین شهرهای مهم از جمله فسطاط، اسکندریه، قاهره و سپس در ایران نیشابور، ری، گرگان، شوش و سیراف به عنوان مراکز ساخت شیشه در آن دوران مطرح گردیدند. تکنیک‌های ساخت در صنعت آبگینه در قرون ۵ و ۶ ه. ق در مصر به منظور دستیابی به مولفه‌های نقوش تزئینی و تزئینات بکار رفته است. از این رو نقوش متنوعی از جمله گیاهی، حیوانی، هندسی و نوشتاری پدید آمده که بسیار مشابه با آثار سرزمین‌های مجاور از جمله ایران همزمان با دوران قابل بحث است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Typology of Egyptian glassware and its comparison with symbols, motifs and decorations of Iranian glassware (5th and 6th centuries AH)

نویسندگان [English]

  • Ali Behnia 1
  • maryam mohammadi 2
1 Department of Archeology, Faculty of Architecture and Art, Bu Ali Sina University, Hamadan, Iran
2 bualisina
چکیده [English]

The art of glassware grew so much in the 5th and 6th centuries AH that it has always been mentioned as a glorious era in the history of glassmaking in Egypt and Iran. The glass artifacts of this period grew exponentially in terms of the variety of decorations, including carvings (linear, frame and embossed), enameling and gold-painted paintings. Painting with gold also became popular among the artists of this period, examples of which are obtained from Fustat. In terms of variety of products, the art of glassware of this period includes all kinds of narrow dishes, cups, vases, cups, jugs, lamps and even chess pieces. This research has been done in a comparative-historical method with reference to library sources with an analytical approach and seeks to answer the basic questions whether the study of glass patterns of the 5th and 6th centuries AH. AH can identify the commonalities or differences of this art in the two lands of Egypt and Iran? Do the similarities between the designs of this art in the two lands show the effect of its extensive trade with neighboring regions? In the meantime, important cities such as Fustat, Alexandria, Cairo and then in Iran, Neishabour, Rey, Gorgan, Susa and Siraf were introduced as glass manufacturing centers at that time. Manufacturing techniques in the glass industry in the 5th and 6th centuries AH. AH has been used in Egypt to achieve the components of decorative motifs and ornaments. Hence, various motifs, including plant, animal, geometric and written,

کلیدواژه‌ها [English]

  • Egypt and Iran
  • glassware
  • typology
  • gold-plated glassware
  • enameling